„Две работи се бесконечни: вселената и човечката глупост, но за вселената не сум сигурен,“ рекол Алберт Ајнштајн.
Додека научните тврдења за вселената им ги оставаме на експертите, едно е сигурно – човечкиот мозок е неверојатно приспособлив и способен за континуирано учење и развој. Сепак, постојат одредени секојдневни навики кои, иако на прв поглед изгледаат безопасно, можат да ги намалат нашите когнитивни способности и да му наштетат на нашето ментално здравје.
Мозокот, слично како машина, бара правилна грижа и „гориво“ за да функционира оптимално. Ако забележите дека ви се расејува вниманието, ви се намалува концентрацијата или почнувате да заборавате основни работи – можеби е време да ги преиспитате некои од овие штетни навики.
БИНЏ ГЛЕДАЊЕ СЕРИИ И ХРОНИЧНА НЕСОНИЦА
Гледањето серии до доцна во ноќта можеби изгледа безопасно, но недостигот на сон директно го намалува капацитетот на мозокот. Истражувањата покажуваат дека губењето само 1-2 часа сон неколку вечери по ред може да предизвика забавени рефлекси, намалена способност за носење одлуки и зголемен ризик од депресија и анксиозност.
Решение: Поставете јасни граници за користење на екраните пред спиење и стремете се кон 7-9 часа квалитетен сон секоја ноќ.
БРЗА ХРАНА – НЕПРИЈАТЕЛ НА МОЗОКОТ
Брзата храна можеби е вкусна и практична, но негативно влијае врз когнитивните функции. Истражувањата покажуваат дека дури и само пет дена хранење со шеќери и трансмасни киселини може да ја намали способноста за концентрација и да предизвика воспалителни процеси во мозокот.
Решение: Фокусирајте се на исхрана богата со здрави масти, протеини и антиоксиданси кои го хранат мозокот.
СЛАБА ОСВЕТЛЕНОСТ И ПРОБЛЕМИ СО ПАМЕТЕЊЕ
Долготрајната изложеност на слабо осветлување може негативно да влијае врз структурата на мозокот, намалувајќи ја неговата способност за учење и меморија. Истражување објавено во Hippocampus (2017) покажало дека недоволната светлина ја намалува синаптичката пластичност, која е клучна за процесите на учење.
Решение: Поминувајте повеќе време на природна светлина и користете посилно осветлување во просторијата каде што работите.
МУЛТИТАСКИНГ – ИЛУЗИЈА НА ПРОДУКТИВНОСТ
Мислите дека со истовремено праќање имејлови, проверка на социјалните мрежи и слушање подкасти сте поефикасни? Напротив, мултитаскингот ја намалува продуктивноста на мозокот. Често менување на задачи доведува до:
- пад на концентрацијата,
- погрешни одлуки,
- зголемен стрес.
Решение: Фокусирајте се на еден по еден задаток и применете техника на длабока работа за поголема продуктивност.
ОПСЕСИЈА СО МОБИЛНИОТ ТЕЛЕФОН
Постојаните нотификации и бесконечното скролање по социјалните мрежи го уништуваат капацитетот на мозокот за фокусирање на посложени задачи. Честото користење на телефон може да предизвика:
- пад на вниманието,
- зголемена анксиозност,
- намалена способност за долгорочно размислување.
Решение: Одредете периоди без телефон, користете авионски режим додека работите и избегнувајте го првото утринско скролање.
АЛКОХОЛ И МОЗОЧНА АКТИВНОСТ
Прекумерното консумирање алкохол сериозно ги оштетува невроните, што доведува до слабеење на меморијата, намалена способност за носење одлуки и зголемен ризик од депресија. Долгорочно, алкохолот го намалува волуменот на сивата маса во мозокот.
Решение: Ограничете го внесот на алкохол и одбирајте поздрава алтернатива, како билни чаеви или пијалаци богати со антиоксиданси.
ХРОНИЧЕН СТРЕС – НЕВИДЛИВ НЕПРИЈАТЕЛ НА ИНТЕЛИГЕНЦИЈАТА
Долготрајната изложеност на стрес лачи кортизол – хормон кој ја намалува концентрацијата и меморијата. Стресот ја намалува способноста за рационално размислување и ја зголемува импулсивноста.
Решение: Медитацијата, физичката активност и техниките на дишење можат да помогнат за намалување на стресот.
ШЕЌЕР – СЛАТКИОТ САБОТЕР НА МЕНТАЛНАТА ОСТРИНА
Преголемата консумација на шеќер предизвикува воспаленија во мозокот, што доведува до проблеми со меморијата и учењето. Долгорочно, високата количина шеќер е поврзана со зголемен ризик од Алцхајмерова болест и деменција.
Решение: Намалете го внесот на рафинирани шеќери и одбирајте природни извори на благо, како овошје.
ОПШТЕСТВЕНА ИЗОЛАЦИЈА – ОПАСНА ЗА МОЗОКОТ
Недостатокот на социјални интеракции може да доведе до когнитивна стагнација и зголемен ризик од ментални заболувања. Луѓето кои се активно социјални имаат подобри когнитивни способности и подолг животен век.
Решение: Одржувајте редовни контакти со семејството и пријателите, приклучете се на групни активности и градејте квалитетни меѓучовечки односи.
МОЗОКОТ Е ВАШЕТО НАЈГОЛЕМО БОГАТСТВО – ГРИЖЕТЕ СЕ ЗА НЕГО!
Не, не треба да го фрлите телефонот, да престанете да гледате Netflix или да се лишите од брза храна. Но, ако сè почесто заборавате каде сте ги оставиле клучевите додека ги држите в рака, можеби е време да ги промените вашите навики. Малите промени можат да направат голема разлика – затоа правете поразмислени избори и дајте му на вашиот мозок тоа што навистина му е потребно!
