Грд новогодишен џемпер: кратка историја на божиќниот џемпер

Првите „грди“ божиќни џемпери се појавиле на Запад пред повеќе од половина век, и се покажало дека се толку шармантни што се вкорениле и во други земји, притоа станувајќи неизбежен симбол на празничната сезона.

Ќе ви раскажеме како „грдиот“ божиќен џемпер ја стекнал својата популарност, излегол од мода, се вратил назад и сè уште не исчезнал од излозите на продавниците.

Првично, џемперот бил само практично облекло наменето за мажи. Плетените волнени џемпери ги носеле рибарите, ловците и оние кои работеле на отворено. Главно ги плетеле жените за своите татковци, сопрузи и синови, а подоцна и за себе. Така, традицијата на плетење и подарување џемпери на сакана личност постоела многу пред да се појави самиот божиќен џемпер.

Плетениот џемпер станал симбол на празниците во средината на минатиот век. Во педесеттите години, на Запад започнала интензивна комерцијализација на Божиќ и сè што е поврзано со него: украсување на продавниците со снегулки, создавање свечена атмосфера во трговските центри и користење на божиќни симболи на различни производи. Масовната популарност на божиќниот џемпер започнува во осумдесеттите со појавата на успешната комедија „Козби шоу“ на телевизиските екрани. Главниот лик Бил Козби често се појавуваше во божиќни џемпери. Од тоа време, џемперот станува дел од поп-културата и важен симбол на божиќните прослави во западните земји.

Кај нас, како и многу други странски трендови, божиќниот џемпер пристигна преку популарните празнични филмови. Иако не може да се нарече вистинска традиција во македонските семејства, со појавата на семејното усогласено облекување како моден тренд, џемперот стана задолжителен реквизит за новогодишно фотографирање — нешто што, како што покажуваат Инстаграм објавите, останува актуелно и денес.

Идејата за божиќниот џемпер е производ на поп-културата и маркетингот. Од деведесеттите, оваа облека често се појавува во филмови. Во комедијата „Божиќен одмор“ од 1989 година е опишан идеалниот „американски Божиќ“, каде главата на семејството внимателно ги подготвува сите детали, вклучувајќи и џемперот. Типични сцени на зимска забава со џемпери се провлекуваат низ многу филмски комедии. Грдиот божиќен џемпер добива и иронична конотација, како во филмот за Бриџит Џонс, каде хероината запознава аристократ во апсурден џемпер со ирвас. Најдобриот пријател на Хари Потер, Рон, помалку се срами од традицијата која подразбира подарување на слатки џемпери со почетни букви на секој член од семејството. Ако во осумдесеттите божиќниот џемпер бил емотивен ритуал, во деведесеттите започнуваме да се пошегуваме со оваа традиција. Но, популарноста не опаѓа. Дури се појавуваат првите тематски забави во Ванкувер, посветени токму на овој симбол, со натпревари за најгрд божиќен џемпер што и денес се организираат низ Америка.

Во музејот на Мадам Тисо во 2016 година се појавува слатка поставка со фигури на членовите на британското кралско семејство облечени во божиќни џемпери. Како што идејата за џемперот произлегува од маркетиншката желба да се канализира љубовта на луѓето кон новогодишните празници, со текот на времето тој влијае и на високата мода. Модните куќи во 2010 година ги претставуваат своите верзии на празнични џемпери. Првично дизајнот бил скромен, со снегулки, но подоцна се додаваат ирваси, божиќни дрвца и други симболи. Во втората половина на 2010-тите, модните брендови почнуваат да ја реинтерпретираат традиционалната форма на божиќниот џемпер, претворајќи ја во друга облека во истиот стил — маички, чевли, фустани со смешни принтови и натписи.

Во 2019 година, божиќниот џемпер двапати се најде во фокусот на јавноста. Првиот пат беше кога организацијата за заштита на животни ПЕТА лансираше интернет-продажба на џемпер со натпис „Волната боли“ и крвава апликација во форма на овца изработена од акрил. Цената на овој џемпер изнесуваше 149 долари. Вториот „скандалозен“ џемпер беше повлечен од продажба од најголемиот трговски ланец во светот Walmart поради негативната реакција на купувачите. На синиот џемпер украсен со снегулки, Дедо Мраз седи на кауч и на маса прави „снежни линии“. Во описот стоеше дека најдобриот бел снег доаѓа од Јужна Америка. Walmart беше принуден да се извини поради несоодветната шега и да признае дека производот не ги одразува вредностите на компанијата.