Искуства од детството и односите во зрелата возраст: како минатото нè обликува?
Во последните години сè почесто се поставува прашањето — зошто постојано ги повторуваме истите обрасци во љубовните врски?
Зошто, и покрај сите напори, често избираме партнери кои нѐ прават несигурни или пак не можат да понудат вистинска емотивна поврзаност? Одговорот често лежи во детството, во односите кои сме ги развиле со родителите и најблиското опкружување. Тие први односи стануваат несвесни модели за идните партнерства.
Теорија на приврзаност: емоционална мапа на односите
Британскиот психијатар Џон Болби ја разви познатата теорија на приврзаност, според која односот со примарниот старател во детството го формира стилот на поврзување што потоа се рефлектира во партнeрските релации. Ако детството било обележано со сигурност, разбирање и доследност, постои голема веројатност да се формира сигурен стил на приврзаност, кој овозможува стабилни и исполнети врски во зрелоста.
Но, доколку тие први односи биле нестабилни, збунувачки или предизвикувале анксиозност, можно е да се развие некој од следните несигурни стилови на приврзаност:
Избегнувачки тип: Лицата со овој стил избегнуваат емотивна блискост и претерано ја нагласуваат независноста. Тешко се отвораат кон партнерот, често се ладни или дистанцирани, особено кога партнерот покажува потреба за блискост. Овој стил најчесто произлегува од емоционална недостапност или одбивање од страна на родителите во детството.
Анксиозен тип: Лицата со анксиозен стил на приврзаност се плашат од отфрлање и постојано бараат потврда за љубовта од партнерот. Стануваат прекумерно зависни, што води кон нерамноправна и напорна врска. Често пораснале во окружување со недоследни родители, што не создавало чувство на сигурност.
Дезорганизиран тип: Нивното однесување е контрадикторно – истовремено посакуваат блискост и се плашат од неа. Овој стил најчесто е поврзан со трауми или занемарување во детството, кога родителите биле непредвидливи или застрашувачки.
Зошто се повторуваат истите обрасци во врските?
Искуствата од детството не остануваат само како сеќавања. Тие се формираат во несвесни шаблони што го водат изборот во љубовта. На пример, личност која израснала во дом каде љубовта требало да се „заслужи“, несвесно може да избира партнери кои се емоционално недостапни, затоа што таквите односи ѝ се познати и очекувани.
Неретко, луѓето интуитивно го избираат токму оној партнер кој потсетува на динамиката од сопственото прерано семејство, со надеж дека ќе се повтори истото искуство и конечно ќе се залечат старите рани.
Како да се прекине овој циклус?
Првиот чекор кон поздрави односи е самопознавање и подигање на свесноста. Разбирањето на влијанието на детството врз емотивните избори овозможува создавање нови, подобри навики во љубовта.
Препознавање на сопствените обрасци: Клучно е да се согледа начинот на кој се однесуваме во врските. Дали ја избегнуваме блискоста? Дали постојано очекуваме потврда за љубов? Дали се плашиме дека ќе бидеме напуштени?
Учење емоционална сигурност: Преку психотерапија може да се научи како да се регулираат емоциите и како да се пружи самоподдршка, наместо сигурноста постојано да се бара од другите.
Избор на емоционално достапни партнери: Со препознавање на несвесните модели, полесно е да се изберат партнери кои се стабилни и топли, наместо оние кои поттикнуваат несигурност.
Психотерапија и личен развој: Терапијата помага во обработка на траумите од детството, ослободување од нивниот товар и градење здрави, стабилни односи во зрелоста.
Минатото не е судбина
Иако детството нè обликува, тоа не значи дека сме осудени да ги повторуваме истите грешки. Со самосвест, посветеност и правилен избор на партнери можеме да изградиме здрави и стабилни врски, кои се темелат на љубов, сигурност и меѓусебна поддршка. Клучот е во препознавање на влијанието на изминатите искуства и стремеж кон позитивни промени.
